In het nieuws

Het referendum in Italië

Op 4 december 2016 hield Italië een referendum over een aanpassing van de grondwet. Een groot deel van de kiezers stemde tegen wat uiteindelijk leidde tot het aftreden van Premier Renzi. Het onderwerp van het referendum was voornamelijk een wijziging van de bevoegdheden tussen de Senaat en het Huis van Afgevaardigden. In Nederland kun je dit vergelijken met de Eerste en Tweede Kamer. Oud-premier Renzi vond deze aanpassing nodig om het land verder economisch te kunnen hervormen.

Het Italiaanse volk leek het referendum meer te zien als een stem voor of tegen het pro-Europa beleid van de regering van Renzi. Al in de loop van 2016 werd duidelijk dat het volk mogelijk “Nee” zou kunnen stemmen. Een nee-stem tegen de gevestigde orde in reactie op de hoge werkeloosheid en angst voor hervormingen en bezuinigingen. De angst voor het mislukken van het referendum leidde in de weken daaraan voorafgaand ook kortstondig tot onrust op de beurzen.

De verwachte reactie op de financiële markten bleef uit

In de laatste paar dagen voor het referendum nam de onzekerheid op de financiële markten toe. Hoe groot de impact van de uitslag kon worden, hadden de financiële markten net ervaren met de Amerikaanse verkiezingen waaruit Trump in oktober 2016 als winnaar tevoorschijn kwam. Het referendum in Italië werd door veel beleggers gezien als een mogelijke aanzet voor een vertrek van Italië uit de Europese Unie. Dit met de Brexit in het achterhoofd.

Na het bekend worden van de uitslag van het referendum, bleef een scherpe negatieve koersreactie echter uit. Beleggers lijken erop te rekenen dat de Europese Centrale Bank wel zal ingrijpen. De weerstand tegen deze vorm van ‘ingrijpen’ door de ECB neemt echter vooral in Noord-Europese landen toe. In deze landen groeit de angst dat de overige Europese banken uiteindelijk moeten ‘opdraaien’ voor de problemen waarin de Italiaanse banken zich bevinden. En met het uitblijven van hervormingen in Italië is het verkrijgen van nieuw kapitaal voor de Italiaanse banken verder weg dan ooit. 

Aftreden premier Renzi

​​​​​​​Wat de financiële markten in het begin van 2016 nog als een teken van kracht en vertrouwen zagen, werd op 4 december zijn noodlot. Toen Renzi begin 2016 zijn lot verbond aan de uitslag van het referendum was hij er volledig van overtuigd dat hij het vertrouwen van het Italiaanse volk had. Nadat circa 60% van de Italianen ‘Nee’ had gestemd, besloot Renzi af te treden. Nieuwe verkiezingen of een interim regering lijken daardoor alleen nog maar een kwestie van tijd. Een periode van nieuwe onzekerheid voor Italië is daarmee aangebroken.