Aandelen dalen fors in vierde kwartaal
In alle regio's waren forse koersdalingen op de aandelenmarkten zichtbaar. Vooral in Noord-Amerika, Europa en de Pacific werden de opgebouwde koerswinsten uit voorgaande kwartalen weer ingeleverd. Oorzaken waren de hernieuwde angst voor de gevolgen van het handelsconflict tussen de VS en China en de verwachting van een inzakkende economische groei. Ook groeide de onzekerheid over de Brexit en centrale banken die minder gaan stimuleren. Op jaarbasis kwam de wereldwijde daling van aandelenkoersen uit op 4,8%.
Spanning rond Noord-Korea
Een zorgwekkende ontwikkeling was de opgelopen spanning rond Noord-Korea. Noord-Korea blijft experimenteren met raketlanceringen. Bovendien maken de Verenigde Staten duidelijk dat het land alles doet om de eigen veiligheid en die van haar lokale partners te garanderen. De beurskoersen veranderden uiteindelijk nauwelijks als reactie op de ’oorlogstaal’ uit beide kampen.
De vraag is of beleggers het gevaar van een mogelijk conflict niet willen zien of dat ze denken dat het zo’n vaart niet zal lopen. Zeer kenmerkend was ook het gebrek aan beweging van de Amerikaanse dollar. In het verleden nam de Amerikaanse dollar vaak in waarde toe bij geopolitieke spanningen. Maar dit keer was er bijna geen beweging te zien. Geopolitieke spanningen waren voor ons geen reden om de modelportefeuilles aan te passen.
Geopolitieke spanningen zijn niet nieuw
De dreiging van een conflict tussen landen of in een bepaalde regio spelen al lang. Het Midden-Oosten heeft in het verleden geregeld reden tot zorg gegeven over de hoogte van de olieprijs. De onrust die de ‘Arabische lente’ met zich meebracht, was voor beleggers niet gunstig. Dichter bij huis was het conflict over ‘De Krim’ tussen Oekraïne en Rusland. Dat zorgde aanvankelijk voor een daling van de beurskoersen in Europa.
‘De conclusie is dat beleggers zich niet al teveel zorgen over Noord-Korea maken’
Geopolitieke onzekerheden, zoals de Noord-Koreakwestie, hebben vaak op korte termijn invloed op de beurskoersen. Maar op lange termijn wordt die invloed vaak teniet gedaan. De conclusie is dat beleggers zich niet al teveel zorgen over Noord-Korea maken. En dat is ook wel begrijpelijk; geen enkel land zit immers op een mogelijke nucleaire oorlog te wachten, Noord-Korea noch de Verenigde Staten.
Regionale aandelenrendementen
30 september t/m 31 december 2018
-11,3%
Europa
Bijna geen enkel land in Europa onttrok zich aan het wereldwijde negatieve beurssentiment. Aandelenbeurzen daalden gemiddeld met 11,3% in het vierde kwartaal.
De ECB paste eind 2018 het stimuleringsbeleid aan, waardoor de financieringskosten voor bedrijven stegen. Duitsland heeft als exportland relatief veel last van handelsconflicten. En in Italië was er onzekerheid over de begroting. Dit alles had een sterk effect op de bankensector in geheel Europa; die daalde in het vierde kwartaal met ruim 18% en op jaarbasis zelfs met 43%.
Ook de onzekerheden rond de Brexit hielden aan, de tijd om afspraken te maken raakt op. Dit alles gekoppeld aan de beperkte groeiverwachtingen voor Europa zorgde ervoor dat op jaarbasis de koersen met 10,6% omlaag gingen.
-13,1%
Noord-Amerika
Aandelenbeurzen in de Verenigde Staten daalden met 13,1% in het vierde kwartaal. Onzekerheid over het verloop van het handelsconflict met China en verdere renteverhogingen door de FED waren de voornaamste aanleidingen voor de forse correctie. De angst neem toe dat handelsmaatregelen ook de Amerikaanse economische groei zullen aantasten. Daarnaast is de FED al enige tijd de Amerikaanse korte rente aan het verhogen; dat kan de economische groei mogelijk vertragen.
Ondanks de goede economische omstandigheden in 2018 (winstgroei bedrijven, sterkere arbeidsmarkt, hogere consumentenbestedingen) zijn de koersen op jaarbasis met 2,5% gedaald.
Halverwege het jaar stonden de beurzen in de Verenigde Staten op recordhoogte. Daardoor was Noord Amerika in 2018 nog wel de best presterende regio.
-11,4%
Pacific
In de Pacific daalden de aandelenkoersen met 11,4%. De regio had last van het wereldwijde negatieve beurssentiment. Japan kampte met dalende exportcijfers, minder consumentenbestedingen en een inzakkende economische groei. Daardoor daalden de koersen met 13,7%; hierdoor is Japan dit kwartaal één van de slechts presterende grote economieën ter wereld. Op jaarbasis zijn aandelenkoersen in de Pacific met 10,1% gedaald.
-6,6%
Opkomende landen
Ook in de opkomende landen stonden aandelenkoersen dit kwartaal onder druk. Met 'slechts' 6,6% viel de daling hier mee. Omdat het handelsconflict zich vooral richt op China daalden de koersen daar met circa 12%. Zowel cijfers over de export als de verwerkende industrie in China vielen tegen en er is twijfel of de economische groei op peil blijft.
Maar er waren ook positieve uitzonderingen. De verkiezing van de nieuwe Braziliaanse president Bolsonaro gaf beleggers hoop; koersen in Brazilië stegen met 14%. In India stegen de aandelenkoersen met 3,9%. Tot slot daalde de olieprijs sterk in het vierde kwartaal: van $73 naar $45. Dit had zijn weerslag op olieproducerende landen zoals Rusland, waar de koersen met 9% daalden. Op jaarbasis zijn de koersen in opkomende landen met 12,6% gedaald.