Een zorgwekkende ontwikkeling was de opgelopen spanning rond Noord-Korea. Noord-Korea blijft experimenteren met raketlanceringen. Bovendien maken de Verenigde Staten duidelijk dat het land alles doet om de eigen veiligheid en die van haar lokale partners te garanderen. De beurskoersen veranderden uiteindelijk nauwelijks als reactie op de ’oorlogstaal’ uit beide kampen.

De vraag is of beleggers het gevaar van een mogelijk conflict niet willen zien of dat ze denken dat het zo’n vaart niet zal lopen. Zeer kenmerkend was ook het gebrek aan beweging van de Amerikaanse dollar. In het verleden nam de Amerikaanse dollar vaak in waarde toe bij geopolitieke spanningen. Maar dit keer was er bijna geen beweging te zien. Geopolitieke spanningen waren voor ons geen reden om de modelportefeuilles aan te passen.

De dreiging van een conflict tussen landen of in een bepaalde regio spelen al lang. Het Midden-Oosten heeft in het verleden geregeld reden tot zorg gegeven over de hoogte van de olieprijs. De onrust die de ‘Arabische lente’ met zich meebracht, was voor beleggers niet gunstig. Dichter bij huis was het conflict over ‘De Krim’ tussen Oekraïne en Rusland. Dat zorgde aanvankelijk voor een daling van de beurskoersen in Europa.

Geopolitieke onzekerheden, zoals de Noord-Koreakwestie, hebben vaak op korte termijn invloed op de beurskoersen. Maar op lange termijn wordt die invloed vaak teniet gedaan. De conclusie is dat beleggers zich niet al teveel zorgen over Noord-Korea maken. En dat is ook wel begrijpelijk; geen enkel land zit immers op een mogelijke nucleaire oorlog te wachten, Noord-Korea noch de Verenigde Staten.

De hogere Amerikaanse import­tarieven op staal en aluminium zijn in Europa beantwoord met hogere import­tarieven op een aantal Amerikaanse producten, zoals de motoren van Harley-Davidson. De Amerikaanse plannen voor hogere import­heffingen op de auto-industrie zullen de Europese economie hard raken. Europa heeft aangegeven dan met een pakket van € 250 miljard aan tegenmaatregelen te komen.

In Europa speelde ook politieke onzekerheid. In Italië overwoog de nieuwe regering om € 300 miljard aan schulden niet terug te betalen. Dit zorgde voor forse tussentijdse koersbewegingen. Plannen van de Franse president Macron en de Duitse bonds­kanselier Merkel voor een gezamenlijk budget voor de eurozone werden volledig overschaduwd door de migrantenproblematiek.

Ook bleef de Brexit op de achtergrond spelen. Europa en het Verenigd Koninkrijk hebben steeds minder tijd om goede afspraken te maken over een ordelijk vertrek van de Britten uit de Europese Unie. De vrees dat de Brexit vooral Britse bedrijven zal raken, lijkt minder te worden: aandelenkoersen stegen met ruim 8% in het Verenigd Koninkrijk.

De opkomende landen in Europa hebben veel last gehad van de verminderde risicobereidheid van beleggers. Handelsconflicten in de wereld zetten een rem op de export. Opkomende landen zijn meer dan gemiddeld afhankelijk van de export. Aandelenkoersen daalden in deze landen.

Deze ontwikkelingen zetten een rem op de stijging van aandelenkoersen in Europa, wat ook gevolgen had voor de modelportefeuille. Toch zijn de aandelenkoersen in Europa over het gehele kwartaal met 4% gestegen.